بهینه سازی مدل های drasticو sintacs مبتنی بر سامانۀ اطلاعات جغرافیایی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعۀ موردی: دشت اندیمشک)

مدل های drastic و sintacs جزو پرکاربردترین روش های ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی به شمار می روند، اما ضعف عمدۀ این دو مدل، اعمال نظرهای کارشناسی برای نرخ بندی پارامترهای به کار رفته در آن هاست. از این رو، هدف اصلی این تحقیق، اصلاح هر دو مدل از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) بر اساس شرایط هیدروژئولوژیکی محلی دشت اندیمشک است، تا بدین ترتیب بتوان به نتایج نسبتاً صحیح تری از وضعیت آسیب پذیری (اعم از ذاتی و ویژه) آبخوان این منطقه دست یافت. در تحقیق حاضر از یون نیترات در آب زیرزمینی به منزلۀ معیار اصلاح وزن پارامترهای مؤثر در آلودگی آبخوان استفاده شد. برای تعیین مدل بهینه، ضریب همبستگی بین غلظت نیترات آب زیرزمینی و شاخص آسیب پذیری برای هر دو مدل، با استفاده از روش آنالیز رگرسیون خطی ساده محاسبه شد. نتایج نشان داد که مدل drastic اصلاح شده نسبت به مدل sintacs اصلاح شده از همبستگی بهتری با غلظت نیترات برخوردار است. به همین علت، این مدل به منزلۀ مدل بهینه برای ارزیابی آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت مورد مطالعه انتخاب شد. همچنین، برای ارزیابی آسیب پذیری ویژۀ آبخوان به آلودگی، وزن پارامتر کاربری اراضی نیز به روش ahp تصحیح و به پارامترهای هر دو مدل افزوده و بدین ترتیب نقشۀ آسیب پذیری ویژۀ آبخوان به هر دو روش cd و cs تهیه شد. به منظور تعیین مدل بهینۀ خطرپذیری آلودگی آبخوان، ضریب همبستگی هر دو شاخص با غلظت نیترات، محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. در این نوع ارزیابی آسیب پذیری نیز به علت همبستگی بیشتر شاخص cd اصلاح شده با غلظت نیترات آبخوان، این شاخص به منزلۀ شاخص بهینه برای ارزیابی آسیب پذیری ویژۀ دشت انتخاب شد. به طور کلی نتایج نشان داد که مدل های اصلاح شده نسبت به نرمال از همبستگی بیشتری با غلظت نیترات آبخوان برخوردارند. این امر نشان دهندۀ انطباق بیشتر مدل های اصلاح شده با شرایط واقعی آبخوان است.